admin
فرانز کافکا
بۆ کوردی: ڕەووف بێگەرد
له کهنیسهکهماندا گیاندارێک دهژی، به قهواره ههر له سمۆرهیهک دهچێت. زۆر جار دهتوانێت به چاکی بیبینیت، چونکه دههێڵێت خهڵکی تا مهودای دوو مهتر لێی نزیک ببنهوه. پێستێکی روونی رهنگ شینی ههیه به سهوزیدا دهڕوانێت، تا ئێستا کهس دهستی بهر پێستهکهی نهکهوتووه، بۆیه ناتوانیت له بارهیهوه هیچ بڵێیت. رهنگه بتوانیت بڵێیت رهنگێکی دیاریکراوی نییه، رهنگێک وا دێته بهرچاو، بهرهنجامی ئهو خاک و خۆڵه بێت که له تووکهکهی نیشتووه. له راستیدا رهنگهکهی له رهنگی گهچکاری کهنیسهکه دهچێت. بهڵام کهمهکێک رووناکتر. ئهم گیانداره جگه له ترسنۆکیهکهی، گهلێک ئارام و لهسهرخۆیه. ئهگهر ئهمهنده راویان نهنایه، ههرگیز له جێگاکهی خۆی نهدهجووڵا. زیاد له ههر جێگایهک ئالودهی تهخته بهندهکهی بهشی ژنان بوو. زۆر به خۆشییهوه چنگی له تۆڕی تهخته بهندهکه گیر دهکرد، ملی درێژ دهکرد و له سهرهوه لهسهر شانۆی پهرستگاکهی دهڕوانی، دیاربوو له ههڵوێسته بوێرانهکهی خۆی ههستی به خۆشی دهکرد. بهڵام ئهرکی مجهوهری پهرستگاکهیه ئاگاداریی گیاندارهکه بکات و ماوهیهک له پاڵ تهخته بهندهکهدا بووهستێت. چونکه لهوانهیه لهگهڵ ئهو شوێنهدا رابێت، لهبهر ئهوهی ژنهکانیش لێی دهترسن چاوپۆشیی لێ ناکرێت. نازانیت بۆ ژنان لێی دهترسن، له راستیدا، لهگهڵ یهکهمین بینینی گیاندارهکهدا ترسناک دێته بهرچاو. ملی درێژ و دهم و چاوه سێ گۆشهییهکهی، ددانه دهرپهڕیوهکانی سهرهوهی که تا رادهیهک شێوهیهکی ئاسۆیی لهخۆ گرتووه، تووکه درێژهکهی که به رهنگێکی رووناک بهسهر ددانهکهیدا شۆڕ بۆتهوه، دهشێت ههموو ئهمانه ترسناک بن. لێ زۆر زوو دهبێت به ناچاری ئهوه قبووڵ بکهیت که ئهم شێوه به رواڵهت ترسناکه چهندهبێ ئازاره. بهتایبهتی که گیاندارهکان دوورهپهرێزن له مرۆڤ و له ههر گیاندارێکی تری دارستان تۆراوتره. وا دیاره بێجگه لهم ساختمانه دڵی به هیچهوه نییهو بۆ نهگبهتیش ئهم ساختمانه کهنیسهیهکه و زۆر جار جمهی دێت له خهڵک. ئهگهر بکرێت پهیوهندی لهگهڵدا بگیرێت، دهشێت بهم وتهیه دڵی بدرێتهوه که لهم شاره بچووک و شاخاوییهی ئێمهدا ئهو کهسانهی سهر به کهنیسهن، ساڵ به ساڵ کهم دهبنهوه، دابینکردنی بودجهی پاراستن و چاککردنهوهی کهنیسهیش زۆر گران دهکهوێت. کهواته دوور نییه دوای ماوهیهک کهنیسه بکرێت به ئهنباری دانهوێڵه، یان شتێکی لهو بابهتهو گیاندارهکهیش به ئاسوودهییهک بگات که تا ئێستا لێی بێبهش بووه.
به راستی ژن لهو گیانداره دهترسێت، پیاوان ماوهیهکی زۆره گوێی پێ نادهن. ههموو نهوهیهک ئاماژه به نهوهی دوای خۆی دهکات. ههموویان چهنجارێک بینیویانه و ئیدی تهماشای ناکهن. تهنانهت ئهو منداڵانهیش که یهکهمجاریانه گیاندارهکه ببینن، به لایانهوه سهیر نییه. گیاندارهکه بووه به گیاندارێکی ماڵیی کهنیسه. کێ وتوویهتی نابێت کهنیسه خاوهن گیاندارێکی تایبهت و بێوێنه بێت؟ ئهگهر ژنان نهبوونایه، ئیتر کهس گوێی به بوون و نهبوونی گیاندار نهدهدا. بهڵام تهنانهت ژنهکانیش به راستیی لێی ناترسن. له راستیدا ئهگهر یهکێک ساڵ به ساڵ و رۆژ به رۆژ لهو گیانداره بترسێت، جێگای سهرسووڕمانه. ههڵبهته ژنهکان دهڵێن گیاندارهکه زیاتر لهوانهوه نزیکه تا پیاوان، ئهمه راسته، گیاندارهکه ناوێرێت بێته خوارهوه و بڕواته ئهو بهشهوه که پیاوانی تیادان، تا ههنوکه کهس ئهوی لهسهر زهوی نهدیوه. ئهگهر نههێڵن خۆی بگهیهنێته تهخته بهندهکهی بهشی ژنان. ناچاره بهسهر دیوارهکهوه بهرانبهر دهرگاکه لهسهر شوێنێکی بهرزی تهختهبهندهکهوه جێگا بۆ خۆی خۆش بکات. لەوێدا لێوارێکی باریک ههیه به پانیی کهمتر له پانایی دوو پهنجه که له سێ لای کهنیسهکهوه درێژ دهبێتهوه. گیاندارهکه ههندێک جار بهسهر ئهو کهنارهدا خێرا بهملاوئهولادا رادهکات. لێ زۆر جار له نوختهیهکی دیاریکراودا بهرانبهر ژنهکان دادهنیشێت. کارامهیی ئهو له راکردن بهسهر ئهو لێواره باریکهدا جێگای باوهڕکردن نییه. لهوانه کاتێک دهگاته کۆتایی رێگاکه سوڕێک دهخوات و خێرا بهو رێگایهدا که پێیدا هاتووه دهگهڕێتهوه. ههڵبهته ئهو کهسهی چهند جارێک ئهم دیمهنهی دیبێت، تێر له تهماشاکردنی دهخوات و ئیدی پاساوی ئهوهی نامێنێت ههر تهماشای بکات. ههروهها ئهوهی ژنان دهشلهژێنێت نه ترسهو نه کون پشکنی. له راستیدا ئهگهر ئهوان زیاتر سهرگهرمی درودخوێندن بوونایه، دهیانتوانی گیاندارهکه به تهواوی له بیر خۆیان بهرنهوه. بێگومان ژنانی ئیماندار ئهو ئامانجهیان ههیه. بهڵام دهستهیهک له ژنان که زۆربهیان دهیانهوێت سهرنج بۆ لای خۆیان رابکێشن کێشه بۆ ئهوانی دی دروست دهکهن. به راستیی ئهو ژنانه تهنیا دهیانهوێت خۆیان بنوێنن و بۆ ئهمیش گیاندارهکه پاکانهیهکی باشه بۆ ئهوان. ئهگهر ئهمانه بیانتوانیایه و شکۆیهکیان ههبوایه، بێگومان گیاندارهکه یان به لای خۆیاندا رادهکێشا تا بتوانن لهوه زیاتر بترسن. له راستیدا گیاندارهکه حهز به نزیک بوونهوهیان ناکات، تا ئهوکاتهی پهلامار نهدرێت چهند گوێ به پیاو نادات، ههروهها به ژنیش. ئهو زیاد له ههرشتێک حهزی لهوهیه له حهشارگهکهی خۆیدا بمێنێتهوه، لهو کونهدا که له دڵی دیوارهکهدایهو ئهو لهو ساتانهدا که رێوڕهسمی وێردخوێندنی تیا نییه، کاتی خۆی لهو کونهدا بهسهردهبات. تا ئێستا ئێمه نهمانتوانیوه سۆراخی ئهو کونه بکهین. ههمیشه که وێردخوێندن دهست پێدهکات سهروگوێلاکی گیاندارهکه دهردهکهوێت. له ههراوزهناکه ترساوه، ئایا دهیهوێت بزانێت چی روویداوه، دهیهوێت گوێ له زهنگهکه بگرێت، یان دهیهوێت ئازاد و ئامادهی ههڵاتن بێت؟ له ترسا هاتۆته دهرهوه، له ترسا تووشی دڵهڕاوکێ هاتووه، تا رێوڕهسمی وێردخوێندنهکه کۆتایی نهیهت، ناوێرێت بگهڕێتهوه کونهکهی. دیاره بۆیه حهزی له دانیشتنی بهرزییه چونکه لهوێدا، له ههر جێگایهکی دی زیاتر ههست به ئاسودهیی دهکات و لهسهر تهختهبهندهکه و لێواری دیوارهکه دۆخێکی چاکتری بۆ هاتوچوون له پێشدایه. بهڵام ههمیشه لهوێدا نامێنێتهوه. ههندێک جار دێته خوارهوه و بهرهو لای پیاوهکان دهچێت. پهردهی تابووتی پهیمان به ئهلقهیهکی مسی بریقهدارهوه ههڵواسراوه. وا دیاره ئهو ئهڵقهیه گیاندارهکه بهرهو لای خۆی کێش دهکات. گهلێک جار گیاندارهکه به بێدهنگیی خۆی پێ دهگهیهنێت. به هێوریی لهسهری دادهنیشێت. تهنانهت ئهوکاتهی به تهواوی له سندووقهکه نزیک بووهتهوه، ناتوانیت بڵێیت دهردهسهرییهکی دروست کردبێت. دیاره به دوو چاوی شهفاف، ههمیشه کراوهو بێ پێڵوهوه، تهماشای خهڵکهکه دهکات. بهڵام بێگومان به دوای یهکێکدا ناگهڕێت. تهنیا چاوهڕێی مهترسییهکه که رووبهڕووی خۆی دهیبینێت.
[highlight]لهم لایهنهوه، لانیکهم تا ئهم دواییه ئهو له ژنهکانمان ماقووڵتر نهبوو. به راست له چ مهترسییهک دهسڵەمێتەوە؟ کێ لهپای ئازاردانی ئهودایه؟ مهگهر ساڵانیک نییه کهس ههقی بهسهر ئهوهوه نهبووه، پیاوان کاریان پێی نییهو ئهگهر ههندێک جار دیار نهبێت، لهوانهیه ژنهکان زۆر غهمگین بن. لهبهر ئهوهیش که ئهو تاقه گیانداری کهنیسهیه، ئهسڵهن دوژمندارییه دهبوو. به درێژایی ئهم ههموو ساڵانه ئهم راستیانهی به روونی بزانیایه. پێدهچێت دهنگ و ههرای رێوڕهسمه ئایینیهکه به سهختی ترساندبێتی. بهڵام ههرچۆنێک بێت ئهو رێوڕهسمه رێکوپێکه، بهبێ هیچ وهستانێک، ههموو رۆژێک به کورتی و له جهژنهکاندا به درێژایی زیاتر دووباره دهکرێتهوه. به جۆرێک تهنانهت ترسنۆکترین گیاندار دهیتوانی لهگهڵیدا رابێت. بهتایبهتی کاتێک دهیبینی دهنگهدهنگهکه له گهرووی ئهوانهوه نایهت که ههڕهشهی لێ دهکهن و پهیوهندی بهوهوه نییه. لهگهڵ ههموو ئهمانهیشدا گیاندارهکه ههر دهترسێت. کێ ناڵێت ترسهکهی له یادهوهرییهکانی رابردووی دوور یان دڵهڕاوکێی ئایندهوه سهرچاوه ناگرێت؟ به راستی ئهم گیانداره پیره ئاگای له سێ نهوه ههیه که یهک به دوای یهکدا لهم کهنیسهیهدا کۆبوونهتهوه.[/highlight]
دهڵێن پێش چهند ساڵێک به راستیی ویستویانه گیاندارهکه له کهنیسهکه بکهنه دهرهوه. رهنگه قسهکه راست بێت. بهڵام لهوانهیه هیچ نهبێت جگه له چیرۆکێکی دروستکراو و بهڵگهیش بۆ ئهمه ههیه. دیاره لهو رۆژانهدا له دیدی یاسای ئایینییهوه لێپرسینهوهیهک ههبووه. خهڵک دهیویست بزانێت ئایا بوونی گیاندارێکی وا له ماڵی خودادا دروسته یان نا. لهم بارهیهوه پرسیار له کۆمهڵێک حاخامی ناودار کرا. راکان جیاواز بوون. زۆربهیان داوایان کرد گیاندارهکه بکرێته دهرهوه و ماڵی خودایش تازه بکرێتهوه. دهرچوونی بڕیارێکی لهم جۆره له دوورهوه ئاسان بوو، بهڵام به راستی گرتنی گیاندارهکه و دهرکردنی کارێکی مهحاڵ بوو. چونکه تهنیا به گرتن و دوورخستنهوهی بۆ شوێنێکی دوور، دهیانتوانی تا رادهیهک لهوه دڵنیابن که له شهڕی گیاندارهکه رزگاریان بووه.
دهڵێن چهند ساڵێک لهوهوبهر ویستوویانه گیاندارهکه بکهنه دهرهوه. مجهوهری پهرستگاکه دهڵێت له بیریهتی باوهگهورهی که ئهویش مجهوهری ئهوێ بووه، به راشکاوی لهو بارهیهوه قسهی کردووه. ئهم باوهگهورهیه دهڵێت کاتێک کوڕێژگهیهک بووه زۆر جار گوێی لێ بووه که رزگاربوون له شهڕی ئهم گیانداره مهحاڵه، ههستی ناو پهیداکردن بۆ سهرکهوتنی بهرزاییهکه که زۆری لێدهزانی ئارامی لێههڵدهگرێت، بهیانییهک دوای خۆرههڵاتن که تهواوی گۆشهو کهناری کهنیسهکه رووناک دهبێتهوه، هێدی هێدی دهڕواته ناو کهنیسهکهوه، ئاماده به قۆچهقانی و گوریس و داردهستێکی چهماوهوه.